Μνήμες Κατοχής ΙΙ

Ξημερώματα 25ης Μαρτίου του 1944 - μια παγωμένη χειμωνιάτικη μέρα - κραυγές, ουρλιαχτά και πυροβολισμοί ξυπνάνε τα Γιάννενα. Μια λεπτομερώς σχεδιασμένη επιχείρηση ξεκινάει στα στενά σοκάκια της "μικρής μας πόλης". Με τη βοήθεια της ελληνικής χωροφυλακής που εκτελεί τις διαταγές της Γκεστάπο όλοι οι Εβραίοι - 1725 άνδρες, γυναίκες και παιδιά - παίρνουν το δρόμο χωρίς επιστροφή. Τελικός προορισμός: Άουσβιτς. Και έπειτα σιωπή... που έγινε ψίθυρος και χάθηκε στην ομίχλη της λήθης, θάφτηκε στα χαλάσματα των νικητών και ηττημένων του Εμφυλίου που ακολούθησε, μεταμορφώθηκε σε χρυσές λίρες και οικόπεδα και κατέληξε στην ατιμωρησία των υπευθύνων. Στα δυο πρώτα κεφάλαια του βιβλίου ο συγγραφέας ακούει στα Γιάννενα τις μαρτυρίες των κατοίκων που έζησαν υπό ιταλική και γερμανική Κατοχή. Στη συνέχεια βλέπει πώς εξελίχτηκε το ολοκαύτωμα του γιαννιώτικου εβραϊσμού. Στο τέλος μιλάει - για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία - για τις μεταπολεμικές δίκες στη Γερμανία - μία χώρα που για το οικονομικό "θαύμα" χρειάζεται σιωπή και γαλήνη για τους πρώην θύτες και σε μία Ελλάδα που επίσης πρέπει να λησμονήσει. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Πρώτη φορά ήρθα στην Ελλάδα, στην Ήπειρο, το 1978.Ενας φίλος μου στο πανεπιστήμιο είχε προβλήματα στα γερμανικά με τις ακαδημαϊκές εργασίες του και εγώ τον βοήθησα. Για να με ευχαριστήσει με κάλεσε στο χωριό του στα Κάτω Πεδινά (είναι κοντά στα Γιάννενα, στα σύνορα με την Αλβανία). Εκεί για πρώτη φορά άκουσα για αυτόν τον πόλεμο. Άκουσα φρικτά πράγματα για τον πόλεμο και την Κατοχή σε εκείνη την περιοχή. Αυτό ήταν το πρώτο κίνητρο για μένα να ενδιαφερθώ για αυτές τις θηριωδίες, που τότε ήταν εντελώς άγνωστες στη Γερμανία. Από ιστορικούς είχαμε μόνο τον Χάγκεν Φλάισερ που ασχολούνταν με το αντικείμενο, αλλά γενικώς αυτά τα ζητήματα ήταν στο περιθώριο του ενδιαφέροντος. Το 1990, όταν ήρθα και πάλι στην Ελλάδα, είχα πλέον αποφασίσει να κάνω αυτή την έρευνα για την ιταλογερμανική κατοχή στην Ήπειρο. Είχα δύο χρόνια άδεια από το πανεπιστήμιο. Εν τω μεταξύ μέσα σε δύο χρόνια έμαθα και ελληνικά". (Κ. ΣΜΙΝΚ-ΓΚΟΥΣΤΑΒΟΥΣ, από συνέντευξή του στο ΓΡΗΓΟΡΗ ΜΠΕΚΟ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 25/9/2011)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Τα όνειρα του δεινόσαυρου
1. Γερμανοί στα Γιάννενα
Το σπίτι της οικογένειας Δούμα
Το πατρικό - Οι Ιταλοί κατακτητές - Η μεραρχία "Εντελβάις" - Ένα "τιρολέζικο δωμάτιο" στα Γιάννενα - Οι Λυγκιάδες καίγονται - Ο εκτοπισμός των Εβραίων - Η απελευθέρωση
Το σπίτι της οικογένειας Λάππα
Η Γκεστάπο στο νησί - "Αυτοί ήξεραν τα πάντα!" - Ένα υδροπλάνο
Το σπίτι της κυρίας Βακόλα
Χελώνες στο στρατιωτικό ταχυδρομείο - "Γκενεράλ Σναπς" - Χριστούγεννα - Μια κρύα βραδιά - Σύλληψη ομήρων
Ένα παιδί στο ξενοδοχείο "Ακροπόλ"
Αναμνήσεις του Αχιλλέα Καλογερίδη
Βομβαρδισμοί στα Γιάννενα - Η μασκότ της γερμανικής αντικατασκοπείας - Ποδήλατο ή πιστόλι: - Ο Αουγκούστ και το ράδιο Λονδίνο - Ο "σχολαστικός" και τα "κρεμμίδια" - "Δε γύρισε στα Γιάννενα" - Ένα πυροβολικό στο λόφο - Ένα χωριό στα σύνορα ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ - Αυγά, κοτόπουλα και σταφύλια
Ένας κατάσκοπος στο "Ακροπόλ" - Αναμνήσεις του Άγγελου Καλογερίδη
Η ανακωχή - Οι πρώτοι Γερμανοί - Η ιταλική κατοχή - Αντίσταση και κατασκοπεία - Στις φυλακές - Η αποχώρηση των Γερμανών
2. Ιταλοί στα Γιάννενα
Ταξίδι στην Ιταλία
L' armata "Σ' αγαπώ" - Αναμνήσεις του Γκαλλεάνο Φόγκαρ
Η επιστράτευση - Προς τα Γιάννενα - "Στο πεδίο της τιμής" και του αναλφαβητισμού - Πείνα και κρύο - Περιμένοντας στην ουρά - Η Ελλάδα του Ομήρου - Χριστούγεννα στα Γιάννενα - "Stardust" - αστερόσκονη
3. Η εξόντωση της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων
Αγκυλωτός σταυρός και Άστρο του Δαυίδ
Ψωμί από λούπινο
Αναμνήσεις του Βασίλη Κόντου
"Αλτ! Ακίνητοι!"
Αναμνήσεις του Αγησίλαου Κόντου
Η προειδοποίηση του Γιόχαν
Αναμνήσεις της Βασιλικής Τσόφα
"Σαν τα ψάρια στα κασόνια"
Αναμνήσεις του Κώστα Μπαλάφα
"Κανένας δεν πήδησε απ' τα φορτηγά"
Αναμνήσεις του Βασίλη Βασιλείου
Ο βαρκάρης
Μια συνομιλία στη βενζινάκατο της Παμβώτιδας
Εξέγερση στα Γιάννενα;
Αναμνήσεις του Ιωάννη Νέου - ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ - "Αύριο αρχίζει η εξέγερση!" - Οι Εβραίοι όμηροι στο νησί
"Το τέλος της μικρής μας πόλης"
Οι έρευνες της Rae Dalven - Το εβραϊκό νεκροταφείο - Επαναπατρισμός
4. Η σιγή της δικαιοσύνης
"Ο μεγάλος ψαλμός για την εξόντωση του εβραϊκού λαού"
Στο αρχείο: Τριανταπέντε τόμοι μιας προανακριτικής έρευνας
Ο ανακριτής - Το ένταλμα συλλήψεως - Ο νομικός Βάλτερ Μπλούμε, επικεφαλής της Γερμανικής Ασφάλειας στην Αθήνα - "Ευπρεπείς άνδρες χρηστών ηθών" - Τα Γιάννενα: ένα "ορεινό θέρετρο αεροθεραπείας" - "Παρόλες τις προσπάθειες επιβεβλημένης μυστικότητας..."
Ετοιμάζοντας το κατηγορητήριο
"Αποναζικοποιημένος" - Ο Λίνεμαν στον εισαγγελέα Ράιχενμπαχ - Ο Λίνεμαν στα Γιάννενα; - Ο διερμηνέας
Ρεκανάτις: ένας μάρτυρας υπεράσπισης - Αλλαγές προσωπικού στην Εισαγγελία της Βρέμης - Η εκτόπιση της εβραϊκής κοινότητας Ιωαννίνων στο κατηγορητήριο του Ράιχενμπαχ
Προς την αρχειοθέτηση
Η ανάκριση του Χάβρανεκ, διοικητή της Αστυνομίας στα Γιάννενα - Ο υπασπιστής του Χάβρανεκ - Προς την αρχειοθέτηση της υπόθεσης - Η ανακριτική έρευνα διακόπτεται - Οι ανακρίσεις δεν τελειώνουν - Η δεύτερη ανάκριση του Λίνεμαν - Στη φάκα - Η ανάκριση του κατηγορουμένου Μπλούμε - Καταθέσεις χωρίς μετάφραση - Η πρόταση του εισαγγελέα - "Πονήματα" του Χέφλερ - "Νομική αξιολόγηση" - Ανώτατη ομοσπονδιακή νομολογία
- Ποιο δίκαιο;
Ο Ράιχενμπαχ με νέα ιδιότητα
Ο προϊστάμενος εισαγγελέας - "Αποναζικοποίηση" των Γκεσταπίτων - Μεταπολεμική ομαλοποίηση
Επίλογος
Η δίκη του υφασματοπώλη
Επίμετρο
Ή πώς εξιχνιάζεται ένα έγκλημα που έμεινε ατιμώρητο - της Ρένας Μόλχο