ΒΙΑΣΜΟΣ - ΤΥΠΟΣ - ΒΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΥΠΟ
ΟΜΑΔΑ ΤΥΠΟΥ "ΣΠΙΤΙ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ"
Πρόλογος της επανέκδοσης…
Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες να οργανωθεί το γυναικείο κίνημα, εμφανίζονται κινήσεις είτε ως πρωτοβουλίες είτε πιο οργανωμένες συλλογικότητες. Ως Κινηματικό αρχείο Ιωαννίνων μια από τις δράσεις που μας αναλογεί είναι να επανεκδίδουμε μπροσούρες και έντυπο υλικό εκτός κυκλοφορίας το οποίο εξακολουθεί να έχει σημασία να διαβαστεί σήμερα. Αυτή η μπροσούρα που αποφασίσαμε να επανεκδώσουμε είναι γραμμένη από την ομάδα τύπου από το «σπίτι των γυναικών» και έχει ως θέμα τον βιασμό, την ανάλυση που κάναν τα γυναικεία κινήματα του ’70, στην Ελλάδα και όχι μόνο, σχετικά με την «φύση» του και τις σχέσεις που εκφράζει καθώς και το πώς αυτός αντιμετωπίζεται και προωθείται από τα καθεστωτικά μέσα. Περιέχει επίσης αρκετό προπαγανδιστικό υλικό της εποχής όπως αφίσες και κείμενα που τυπώθηκαν και κυκλοφορήσαν εκείνες τις μέρες στην ελληνική κοινωνία.
Ο βιασμός είναι μόνο η πιο ακραία μορφή της έμφυλης βίας και ωστόσο είναι κάτι που συμβαίνει καθημερινά. Από τα περιστατικά βιασμού μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό φτάνει στα αυτιά μας και όμως οι ειδήσεις που έχουν ως περιεχόμενο την βία κατά των γυναικών είναι από τις πολύ συχνά εμφανιζόμενες και μας υπενθυμίζουν ότι ζούμε σε έναν κόσμο που υπάρχει έμφυλος διαχωρισμός και καταπιεσμένα φύλα. Από τον τρόπο που στήνονται τα ρεπορτάζ μας είναι ξεκάθαρη και οικεία πλέον η εικόνα της γυναίκας θύματος, ανίκανη να υπερασπιστεί τον εαυτό της απέναντι στον βιαστή της επειδή είναι αδύναμη και ντροπαλή, αλλά και του άντρα-θύτη εγκληματία, μετανάστη, έρμαιο των ορμών του. Η πραγματικότητα χτισμένη από τον καπιταλισμό και την πατριαρχία και επικυρωμένη από την αστική δικαιοσύνη επιβεβαιώνει την αδυναμία της γυναίκας να υπερασπιστεί τον εαυτό της, με ένα “καλό” παράδειγμα την 22χρονη ρομά που σκότωσε πέρσι τον άντρα που της επιτέθηκε και καταδικάστηκε φέτος σε 15 χρόνια κάθειρξη χωρίς ελαφρυντικό αυτοάμυνας. Με λίγα λόγια λένε στην κάθε γυναίκα ότι είτε θα ενσαρκώσει την μορφή του θύματος που της κατασκεύασαν είτε θα αμφισβητηθεί, θα κριθεί ανάλογα με το τί φορούσε, θα θεωρηθεί η «τρελή» θα φυλακιστεί. Ο λόγος της δεν έχει καμία αξία και αυτή είναι η ουσία της υποτίμησης.
Αυτή η βία δεν είναι μόνο μια εικόνα στις ειδήσεις και περιστατικά μεταξύ αγνώστων. Συνήθως ο βιαστής προέρχεται από το στενό οικογενειακό περιβάλλον από το σχολικό και το εργασιακό. Δεν είναι κάτι από το οποίο προστατεύεσαι κλειδώνοντας την εξώπορτα σου ή αποφεύγοντας ένα σκοτεινό δρομάκι. Τα κακόβουλα σεξιστικά σχόλια και ευρύτερα η σεξιστική αντιμετώπιση των γυναικών είναι αυτό που δίνει το πράσινο φως στις ποιο ακραίες σεξιστικές συμπεριφορές και αυτό γιατί στον πυρήνα της η νοοτροπία είναι η ίδια. Και οι μεν και οι δε βλέπουν την γυναίκα ως κάτι κατώτερο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά το δοκούν για την επίτευξη προσωπικών στόχων. Ο βιασμός είναι λοιπόν μια μορφή βίας αλλά και εξουσίας, μια μορφή κυριαρχίας αυτής του άντρα στην γυναίκα. Αυτό γίνεται πλέον προφανές στο παράδειγμα του πολέμου όπου ο βιασμός χρησιμοποιείται μαζικά για εθνικούς σκοπούς και ιδίως σε πολεμικές συρράξεις όχι ως μεμονωμένο φαινόμενο αλλά ως κεντρική απόφαση. Η γυναίκα σε τέτοιες ιστορικές φάσεις αποτελεί κεφάλαιο, λάφυρο, σκεύος αναπαραγωγής.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις ακόμα και στην τελευταία, αυτή του πολέμου, ο βιασμός θεωρείται έγκλημα εφόσον ξεσκεπαστεί και αναγνωριστεί ως βιασμός. Υπάρχει όμως και η «κοινωνικά νόμιμη» μορφή αυτής της βίας, η πορνεία. Σ αυτή την περίπτωση το γυναικείο σώμα δεν χρησιμοποιείται απλά για να ικανοποιήσει τις σεξουαλικές επιθυμίες του εκάστοτε πελάτη αλλά και ως εκπαιδευτικό μέσο που θα γαλουχήσει τον σωστό άντρα που ξέρει να γαμάει πληρώνει και παίρνει. Παλιότερα πριν ακόμα γίνει εκτεταμένη η μαστροπεία, οι πουτάνες ήταν οι «τρελές» του χωριού και εκείνοι που τις βίαζαν είχαν την ασφάλεια ότι αυτές δεν θα μιλήσουν ή δεν θα έχει αξία ο λόγος τους αν μιλήσουν οπότε κανείς δεν θα ασχοληθεί ακόμα και αν το γνωρίζει. Σήμερα αυτό το κρίνουμε ως ένοχο (χωρίς να έχει πάψει εντελώς να υπάρχει) ενώ ταυτόχρονα δεν νιώθουμε καμιά έκπληξη για την οργανωμένη καπιταλιστικά εκδοχή του.
Κλείνοντας αυτόν τον μεγάλο αλλά ταυτόχρονα και μικρό πρόλογο να σημειώσουμε ότι παρόλο που η εναντίωση στον σεξισμό και την έμφυλη βία είναι κομμάτι του περιεχομένου του α/α χώρου, τα περιστατικά τα οποία εμπλέκουν άτομα που συμμετέχουν σ’ αυτόν δεν έχουν την αντιμετώπιση που θα αναμέναμε. Πολλές από τις γυναίκες που επικοινώνησαν το βίωμα τους αμφισβητήθηκαν, βρέθηκαν αντιμέτωπες με λαϊκά δικαστήρια, κρίθηκαν από κομμάτια του χώρου ανάλογα με την κατάσταση που βρισκόντουσαν και τον χρόνο που χρειάστηκαν για να δημοσιοποιήσουν τα περιστατικά. Τα παραπάνω κριτήρια προφανώς είναι κατάλοιπα της πατριαρχίας την οποία προσπαθούμε και οφείλουμε να αποτινάξουμε. Από την πλευρά μας υπερασπιζόμαστε τις γυναίκες που κατήγγειλαν τις σεξιστικές συμπεριφορές και θεωρούμε ότι αυτό αποτελεί πράξη αγώνα. Κάθε νίκη απέναντι στην πατριαρχία και την κουλτούρα του βιασμού δεν πρόκειται για κανενός είδους παραχώρηση, αλλά για κατακτήσεις ατόμων που αγωνίστηκαν για την αξιοπρέπεια τους και δε λύγισαν σε εκφοβισμούς και απειλές κάνοντας το πρώτο βήμα για την χειραφέτηση μας. Γιατί ένα κίνημα πρέπει να είναι ένα καθολικό κίνημα και αυτό που θα απελευθερώσει τους ανθρώπους από ταξικούς, εθνικούς, έμφυλους και όχι μόνο διαχωρισμούς.
Ιωάννινα, Ιανουάριος 2018
